Geologie, bodem en klimaat

De Rureifel bestaat uit golvende tot vlakke hoge ruggen, die diep zijn ingesneden door de Roer en zijn zijrivieren. De grotere stromen kronkelen meestal en hebben zo bredere zoute valleien gecreëerd. De Roer, de Urft, de Wüstebach en de Helingsbach stromen in delen van hun loop door bredere zoute valleien, die de vorming van een vochtige uiterwaarde met bossen of weiden mogelijk maken.

Bij de rivierbeddingen langs de Urft en Roer zijn langs enkele routes oeverterrassen uit de ijstijd te vinden. Ze bestaan uit zand, stenen en grind, bijvoorbeeld bij de Steinbach en langs de noordelijke oever van de Rurtalsperre. Deze oeverterrassen geven aan dat er tijdens de ijstijden steeds meer rotsblokken en erosieproducten waren, waarmee de beken tijdelijk hun bedden verhoogden en hun erosie-energie verbruikten - vooral tijdens de pauzes. Toen steeg de ondergrond weer, nam de erosiekracht van de beekjes toe en de beekjes erodeerden in de afgezette terrassen.    

In het gebied van het Nationaal Park Eifel en de dichterbij gelegen omgeving zijn rotsen van drie geologische perioden te vinden: Tussen 550 tot ongeveer 400 miljoen jaar geleden, in het Cambrium en Ordovicium, werden marine sedimenten afgezet, die werden opgevouwen in het Caledonisch gebergte. De fossielen zijn primitieve sporenplanten en eenvoudig gebouwde armpotigen (brachiopoden).

Van 420 tot ongeveer 300 miljoen jaar geleden werden de Devoon- en Carboonafzettingen van het 'Old Red'-continent als marine sedimenten ten zuiden van de evenaar afgezet en ontvouwd in het Hercynische massief. In de rotsformaties kunnen de bijbehorende ribbels, speciale fijne lagen van fijn gemalen planten worden gevonden. In deze periode vallen ook de ontwikkeling van landplanten en de ontwikkelingen van de gewervelde dieren, die kunnen worden opgespoord in het Nationaal Park met fossielen (waaronder gepantserde vissen van het geslacht Pteraspis).

Devoon rotsen vormen tegenwoordig het grootste gedeelte van het Nationaal Park de bovenste, bodemvormende gesteentelaag. Tot op de dag van vandaag werden deze bergen ontgind en bedekt met nieuwe afzettingen. Dit omvat de bonte zandsteen die ongeveer 250 tot 200 miljoen jaar geleden werd afgezet tijdens het Trias van het vroege Mesozoïcum. Dit is op kleine schaal te vinden in het Noorden van het Nationaal Park-gebied (Hetzinger Wald) en in Kermeter ten oosten van de rijksweg B 266.    

Onder invloed van het klimaat, reliëf, flora en fauna, maar ook van mensen, hebben de verschillende soorten oppervlakte-rotsen zich op verschillende tijden ontwikkeld tot de huidige bodems van het Nationaal Park.

Terwijl boven de dominante Devoon rotsen voornamelijk bruine aarde met verschillende kenmerken zijn ontstaan, heeft zich loodzand ontwikkeld over de bonte zandstenen in het oostelijke deel van de Kermeter - gestimuleerd door de mensen die de vegetatie aanzienlijk veranderen.

Op steilere hellingen leidt de constante verwijdering van de bovengrond tot rankers, d.w.z.. bodems met slechts een dunne minerale en organische bodemlaag. Onder invloed van grondwater en opstuwing vindt de vorming van pseudogleyes, gleyen, stagnogleyen, uiterwaarden en abyssale bodems plaats in de beek- en rivierdalen en in meer met klei beladen dammen. Op voormalige nederzettingengebieden en vooral op het gebied van het voormalige militaire trainingsgebied Vogelsang, vertoont de bodem de door de mens veroorzaakte veranderingen.    

Het klimaat in het Nationaal Park wordt hier, aan de westelijke rand van Duitsland, beïnvloed door de Atlantische Oceaan. Kenmerkend hiervoor zijn de relatief zachte winters en de relatief koele, regenachtige zomers.

Aangezien ons klimaat overwegend wordt gedomineerd door westenwinden, vallen de meeste regenbuien op de westelijke hellingen wanneer de wolken toeslaan. Er is minder regenval voor de gebieden aan de andere kant van de bergkam, dwz. ten oosten - liggend in de luwte van gebieden. Maar ook de hoogte speelt een rol: Om hogere bergruggen te overwinnen, moet de lucht hoger stijgen en afkoelen, waardoor er meer neerslag vrijkomt bij het oversteken van grotere hoogten. Deze twee factoren leiden al tot aanzienlijke verschillen in neerslag op het relatief kleine gebied van het Nationaal Park. In het zuidwestelijke deel van het Nationaal Park regent het 1.000 – 1.200 millimeter per jaar; in het lagere, noordelijke deelgebied Heimbach (noordoosten), is er echter slechts ongeveer 600-800 millimeter neerslag.

Hetzelfde geldt voor de gemiddelde jaartemperatuur: Deze ligt op grotere hoogte bij ca. 6,5°C en in de dalen bij 8°C. De vegetatieperiode in het zuidelijke deel van de hooglanden bij Wahlerscheid bedraagt ongeveer 130 dagen - in het noordelijke deel bij Nideggen daarentegen hebben de planten gemiddeld meer dan 30 dagen langer warmere temperaturen.